Gender and Development for Cambodia: een toegewijde, constructieve dialoog

In maart bracht Satya Roeurn, medewerker bij Gender and Development for Cambodia (GADC) een bezoek aan België in kader van de eNSPIRED internationale leerweek over gender en onderwijs. Hij deelde zijn inzichten over het partnerschap dat zijn organisatie heeft met VVOB in het TIGER-project in Cambodja waarbij scholen omgevormd worden tot expertisecentra in gender-responsiviteit. Door eeuwenoude normen en tradities zit geweld tegen vrouwen diep ingebakken in de Cambodjaanse samenleving. Via constructieve en diepgaande dialogen gaat GADC elke dag opnieuw de strijd aan tegen gendernormen en gendergerelateerd geweld in het land. Satya deed de unieke aanpak van zijn organisatie uit de doeken tijdens de internationale leerweek.

Chbab Srey vs. Chbab Proh

Chbab betekent code in het Khmer, terwijl Srey en Proh respectievelijk vrouw en man betekenen. De Chbab Srey en Chbab Proh zijn eeuwenoude literaire werken die de traditionele gedragsregels voor vrouwen en mannen bepalen in Cambodja. Zo lees je in de Chbab Srey onder andere het volgende:

Bedien je echtgenoot en respecteer hem bovenal en te allen tijde. Raak zijn hoofd nooit aan zonder eerst respectvol te buigen. Wees geduldig en beantwoord je echtgenoot zijn woede nooit. School is nuttiger voor jongens dan voor meisjes. De plaats van een vrouw is thuis, bij haar man en kinderen. (Bron: Khmer Institute)

Daartegenover staat de Chbab Proh, waarin minder strikte regels omschreven worden voor mannen. Het promoot eerder waarden zoals moed, leiderschap, kracht en respect voor ouderen.

Schadelijke normen

In Cambodja worden deze regels nog aan veel meisjes en vrouwen opgelegd door hun familie of andere invloedrijke personen in hun samenleving. Tot voor kort werden de Chbab Srey en Proh ook onderwezen op school. De geschriften werden in 2007 dankzij inspanningen van het ministerie voor Vrouwenzaken geschrapt uit het curriculum, maar krijgen in kortere versies nog steeds een plaats in het eerste tot en met het derde jaar van het secundair onderwijs. Zo leren meisjes er ook vandaag nog dat ‘het geluk van een familie bepaald wordt door de vrouw’ en ‘het gedrag van een vrouw het sociaal aanzien van haar echtgenoot mee bepaalt’.

Fundamenteel ongelijke verwachtingen

Niettegenstaande hun onschatbare historische en literaire waarde, dicteren de Chbab Srey en Chbab Proh een fundamentele ongelijkheid tussen man en vrouw en kan de Chbab Srey (vrouwelijke) slachtoffers van huiselijk geweld het zwijgen opleggen:

Respecteer je man, dien hem goed en hou de vlam in die relatie levend. Anders zal het je verbranden. Externe problemen breng je niet binnenshuis. Neem interne problemen niet mee buitenshuis. (Bron: Equal Times)

Mannen en vrouwen rond de tafel brengen

De traditionele gendernormen zitten diep ingebakken in alle lagen van de maatschappij en houden gendergerelateerd geweld in stand. Als tegenreactie ontstaan er steeds meer initiatieven die deze ongelijkheden proberen tegengaan. Eén van hen is GADC, een organisatie die dialoogtafels organiseert voor vrouwen en mannen. Met Gender Cafés en Men Dialogues worden vrouwen en mannen aangemoedigd om in een informele omgeving hun gedragingen en ervaringen met gendergerelateerd geweld te delen.

Gender Cafés en Men Dialogues

Gender Cafés en Men Dialogues bieden veilige omgevingen voor vrouwen en mannen om aan zelfreflectie te doen en hun bezorgdheden in verband met gendergerelateerd geweld te uiten vanuit een genderperspectief, zonder met de vinger te wijzen of te beleren. De conversatietafels creëren een gemeenschapsgevoel en dragen bij aan het vertrouwen tussen peers of collega’s zodat ze elkaar uit de nood kunnen helpen en soelaas kunnen bieden tijdens moeilijke denkprocessen. Elke bijeenkomst verzamelt invloedrijke personen uit éénzelfde sector zoals bijvoorbeeld entertainment en voeding rond een conversatietafel.

Bewustzijn creëren

Concreet worden mannen gestimuleerd om tijdens de Men Dialogues te reflecteren over hun eigen mannelijkheid en hoe hun mannelijke attitudes en gedragingen kunnen bijdragen aan gendergerelateerd geweld. Ze worden zich bewust van hun invloedrijke rol in de maatschappij en hun krachtige positie om de wanverhoudingen in hun samenleving recht te trekken.

Omgekeerd bieden Gender Cafés een veilige omgeving voor vrouwen waar ze zich vrij kunnen uitdrukken en hun ervaringen met gendergerelateerd geweld kunnen delen. Op die manier wil GADC hen het vertrouwen geven op te komen voor hun rechten. 

Een stiltecultuur

Binnen de Cambodjaanse context is het verstandig om beide fora gescheiden te houden. Er heerst een sterke cultuur van stilzwijgen, waar meisjes en vrouwen terughoudend zijn om hun meningen te uiten in het openbaar en er geen ruimte is voor hun emancipatie. Dankzij de inspanningen van GADC vinden vrouwen nu wel een klankbord in hun samenleving. De organisatie streeft er in een later stadium naar om op een geschikt moment zowel mannen als vrouwen samen rond tafel te brengen, in een veilige omgeving.

In de meeste gevallen worden de bijeenkomsten geleid door één van de deelnemers. Omdat de deelnemers zelf ervaringsdeskundigen zijn in hun specifieke context, is voor de facilitators slechts een beperkte rol weggelegd. Opvolging en begeleiding zijn dan ook cruciaal.

TIGER met GADC

Met het TIGER-project in Cambodja investeert VVOB in de professionele ontwikkeling van leerkrachten en schoolleiders om genderresponsieve pedagogieën te implementeren in scholen. Er is een nauwe samenwerking met het ministerie van Onderwijs, Jeugd en Sport en andere officiële instellingen. Omdat ook de betrokkenheid van de gemeenschap cruciaal is, rekent VVOB op de expertise van GADC.

Zelfreflectie en constructieve dialoog

Zoals GADC werkt met individuen uit de entertainment-, voedings- en verkoopsector brengt de organisatie in het TIGER-programma onder andere leerkrachten en schoolleiders samen om gendergerelateerd geweld in en rond scholen bespreekbaar te maken. 

Dit aspect is erg belangrijk voor het TIGER-programma. Zelfreflectie en constructieve dialogen tussen peers zijn cruciaal om diepgewortelde, eeuwenoude normen en tradities te veranderen. Zonder brede betrokkenheid van de omgeving kan je geen duurzame vooruitgang boeken.

Over TIGER

Het TIGER-project zorgt ervoor dat Cambodjaanse leerlingen van het lager en secundair onderwijs beschermd worden tegen gendergerelateerd geweld in en rond school en promoot hun gelijke participatie in alle aspecten van het leven, op school en thuis. Het programma wordt uitgerold in de provincie Battambang in samenwerking met partnerorganisaties Puthi Komar Organization (PKO), Kampuchean Action for Primary Education (KAPE), Gender and Development for Cambodia (GADC), het ministerie voor Vrouwenzaken (MoWa) en het ministerie voor Jeugd en Sport (MoEYS). Het programma wordt gefinancierd door de Europese Unie en België.