Een week vol uitwisseling over ouderbetrokkenheid met Cleopatra

‘It’s our school, not the teacher’s school’

Een week vol inspiratie en uitwisseling over ouderbetrokkenheid met Cleopatra Muma Chona

In 2024 kon haar bezoek jammer genoeg niet doorgaan, maar dit jaar hadden we de eer om Cleopatra Muma Chona van Zambia Open Community Schools (ZOCS) een week lang te verwelkomen bij eNSPIRED.

Op het goedgevulde programma stonden een congres in Rotterdam, een schoolbezoek in Aalst en een hybride webinar op het VVOB-kantoor in Brussel. Cleopatra's bezoek bood ons de kans om stil te staan bij de wereldwijde uitdagingen in het onderwijs.

Maar nog belangrijker: het gaf ons hernieuwde energie om te dromen van een duurzame schoolomgeving waar ouders en leerkrachten samen de touwtjes in handen nemen.

Als Executive Director van Zambia Open Community Schools (ZOCS) zet Cleopatra Muma Chona zich in voor duurzaam en inclusief onderwijs. Met meer dan 20 jaar ervaring in de sociale sector werkt ze met ZOCS aan innovatieve onderwijsoplossingen waarbij ouderbetrokkenheid en gemeenschapsengagement centraal staan.

De Zambiaanse ngo, opgericht in 1992, bewijst dat lokaal gedragen scholen een krachtige hefboom zijn voor verandering. ZOCS identificeert regio’s zonder scholen en bouwt er samen met de gemeenschap onderwijsvoorzieningen op. Daarnaast zet de organisatie druk op de overheid om structurele verbeteringen door te voeren en onderwijs voor iedereen toegankelijk te maken.

Of om het in de woorden van Cleopatra te zeggen: “If a voting ballot reaches every household, then why doesn’t every child have access to education?”

Velon-Velov Congres 2025

Het driejaarlijkse Velon-Velov Congres 2025 maakte waar wat het beloofde: een inspirerende bijeenkomst voor lerarenopleiders uit België en Nederland. Met meer dan 300 bijdragen van experts waar de uitdagingen én kansen van het onderwijs werden besproken. Met meer dan 300 bijdragen

Dat ook wij een symposium mocht verzorgen samen met Odisee Hogeschool, Koogo vzw en ZOCS was de kers op de taart. Tijdens een symposium brachten we een blik op ouderparticipatie vanuit verschillende perspectieven.


 

Marieke Bavelaar van ouderkoepelvereniging Koogo vzw presenteerde de Betrokkenheidsboom, een denkkader voor onderwijsprofessionals. Dit kader omvat drie elementen: de boommetafoor, de samenwerkingsdriehoek en de beïnvloedingscirkel. Ze illustreerde hoe scholen en lerarenopleidingen hiermee ouder-schoolpartnerschap kunnen versterken.De Betrokkenheidsboom

Johan De Wilde, afscheidnemend co-voorzitter van Velov en lerarenopleider bij Odisee Hogeschool, ging in op hoe Odisee-hogeschool het curriculum heeft aangepast om meer aandacht te besteden aan samenwerking en communicatie met ouders. Hij besprak concrete uitdagingen zoals het voorbereiden van leraren in spe op ouderbetrokkenheid en de spanning tussen competentieontwikkeling en praktijkervaring.

Cleopatra Muma Chona bracht een internationaal perspectief door de Vlaamse aanpak te spiegelen aan de realiteit van community schools in Zambia. Ze besprak hoe ouderbetrokkenheid daar niet alleen de leerprestaties beïnvloedt, maar ook bijdraagt aan gemeenschapsontwikkeling en schoolverbetering.

Afsluiten deden we met een opgenomen boodschap van Martijn Willemse, associate-lector en lerarenopleider bij Windesheim. Willemse bespreekt een artikel uit 2015 over ouderbetrokkenheid in lerarenopleidingen in België en Nederland en kon besluiten dat er toen bijna geen aandacht werd gegeven aan het betrekken van ouders. Anno 2025 is het onderwerp nog steeds relevant: er werden toolboxen gebouwd, simulaties gecreëerd en 360 graden-video’s gecapteerd om toekomstige leraren te steunen in de omgang met ouders.

Willemse besloot dat samenwerking in de brede zin het belangrijkste gegeven zal worden en stuurde iedere aanwezige naar huis met de prangende vraag: “Hoe gaan we gezamenlijk leraren opleiden om met ouders samen te werken in woorden en daden?”
 

Schoolbezoek GAAF! in Aalst

Na twee dagen van theoretische uitwisselingen over ouderbetrokkenheid was het tijd om een praktijkvoorbeeld onder de loep te nemen. Daarom brachten we een bezoek aan basisschool GAAF! in Aalst, een school die al enkele jaren een innovatieve aanpak hanteert op dit vlak. Waar in veel scholen een dikke witte lijn aan de schoolpoort symbool staat voor het moment waarop ouders hun kinderen achterlaten, kiest GAAF! voor een andere aanpak. Zo woonde Cleopatra tijdens haar bezoek observaties bij van de ‘zachte landing’, een moment waarop ouders hun kinderen tot in de klas begeleiden, zodat de overgang van thuis naar school minder abrupt verloopt.

GAAF! experimenteert al langer met nieuwe klasvormen en gooit zo de klassieke opdeling tussen school en gezin overboord. ‘We zien ouderbetrokkenheid niet als een bijkomende taak, maar als een essentieel onderdeel van ons onderwijs’, zegt directeur Sofie De Pauw. Hoewel het lerende kind altijd centraal staat, zet de school zich in om haar diverse oudergroep actief bij de werking te betrekken. Zo organiseren ze meerdere keren per jaar een 'forum', waarbij ouders of grootouders actief deelnemen in de klas en de kinderen kunnen laten zien wat ze geleerd hebben.

Naast klasobservaties bood het bezoek aan GAAF! een unieke kans om in gesprek te gaan met de directie, leerkrachten en oudervertegenwoordigers. Het programma startte met een gezamenlijk ontbijt, waar ouders en medewerkers die zich bezighouden met leesstimulatie met elkaar in gesprek gingen. Cleopatra deelde haar inzichten en ervaringen uit Zambia, wat een boeiend perspectief gaf op hoe scholen wereldwijd ouders en gemeenschappen kunnen inschakelen om de leeromgeving te versterken.
 Artikel HLNVideoreportage TV Oost

Educaid.be Connect&Learn webinar

Om Belgische onderwijsactoren in de ngo-sector kennis te laten maken met Cleopatra, nodigden we haar uit als spreker tijdens de eerste Educaid.be Connect&Learn-webinar van 2025.

Cleopatra deelde niet alleen inzichten over de Zambia Open Community Schools, maar sprak ook over hoe ze er in de loop der jaren in zijn geslaagd om als ngo stand te houden. Ze reflecteerde bovendien op de toekomstige evoluties, waarbij onder andere het onzekere donorlandschap als uitdaging werd genoemd.