What's it all about?
De zomervakantie in Vlaanderen duurt negen weken, maar in Zambia bijvoorbeeld duurt de zomervakantie slechts vier weken. Een groot verschil en volgens heel wat deskundigen heeft een lange zomervakantie negatieve effecten. Kinderen vergeten wat ze geleerd hebben of lopen leerachterstand op. Het voorstel om de zomervakantie in te korten leeft al langer – maar het lokt nog steeds stevige reacties uit.
Vergelijk schoolvakantiedagen wereldwijd aan de hand van de aangereikte documenten en reflecteer hierover via de richtvragen en de scenariobeschrijving (zie onderaan).
Wat is het effect van korte/lange vakanties op sterke/zwakke leerlingen?
Éen van de voordelen van een lange zomervakantie is dat sommige ouders tijdens de zomervakantie een geleidelijke voortgang in de ontwikkeling van hun kinderen ervaren. Dit is vooral bij kinderen uit zogenaamde sterke gezinnen die uitgedaagd worden tijdens de vakantie door op reis te gaan, op kampen te gaan, etc. Een lange zomervakantie biedt bovendien meer mogelijkheden om te kunnen reizen.
Maar helaas zijn er oo heel wat nadelen verbonden aan een lange zomervakantie. Naar school gaan heeft een positief effect op ongelijkheid, maar dit positief effect kan teniet gedaan worden door lange schoolvakanties. Men spreekt van zomerverlies bij kwetsbare kinderen: de leerwinst die ze maken op school spelen ze kwijt vanaf zes weken vakantie. Kwetsbare kinderen hebben bovendien geen boeiende vakantie: geen reis, geen kampen, weinig uitdaging, weinig of geen boeken,... en dit versterkt de leerkloof tussen sterke en zwakke kinderen. Tot slot brengt een lange zomervakantie financiële druk met zich mee. Wanneer ouder(s) immers beroep moeten doen op (langdurige) buitenschoolse opvang, kunnen de kosten hoog oplopen.
Wat kan jij doen als leerkracht en/of als school zodat ‘het zomerverlies’ voor kwetsbare kinderen minimaal blijft?
Als leerkracht en/of school kan je zelf heel wat doen om de negatieve effecten van onze (te) lange zomervakantie tot een minimum te beperken:
- kinderen stimuleren om zinvolle vakantieactiviteiten doen, en daarover een gesprek aangaan met ouders;
- samenwerken met jeugdbewegingen;
- jouw school in vakantieperiodes openstellen voor opvanginitiatieven, kampen, etc.;
- de uitleentermijn voor boeken uit de schoolbib verlengen;
- jouw school langer open houden naar het voorbeeld van sommige scholen in Nederland of werken richting "year-long schools".
Ken je zelf nog voorbeelden om het zomerverlies voor kwetsbare kinderen te beperken?
Brede school als mogelijke oplossing
Een 'brede school', die langer open is en die een combinatie kan zijn van kinderopvang, kennisoverdracht, leren, spelen, cultuur, taal, sport, levensbeschouwing en buurt- en vrijwilligersactiviteiten, kan het zomerverlies beperken voor kwetsbare kinderen. In zo'n brede school kunnen kansrijke kinderen maximaal hun interesses ontwikkelen en zijn er voor kansarme kinderen meer gelijke kansen.
Vlaamse scholieren reageren op het voorstel om de zomervakantie in te korten
Doe-het-zelf: reflecteer en vergelijk aan de hand van onderstaande documenten
Reflecteer over lange en korte zomervakanties en ga erover in gesprek met anderen. Je kan hiervoor gebruik maken van onderstaande documenten.
Enkele richtvragen zijn:
- Wat is de duur van de vakantieperiodes in de kalenders?
- Hoeveel lesweken, hoeveel vakantieweken?
- Wanneer vallen de schoolvakanties?
- Hoe lang zijn deze schoolvakanties?
- Wat zou de reden(en) kunnen zijn van deze timing en duur? Historisch – Klimatologisch – Pedagogisch – Cultureel – Religieus?
- Wat kunnen voordelen zijn?
- Wat kunnen nadelen zijn?
- Vergelijk de vakantieperiodes met die in Vlaanderen.
Je zal merken dat de zomervakantie in Vlaanderen negen weken telt tegenover vier à vijf weken in sommige andere landen. Onze relatief lange zomervakantie vindt zijn oorsprong in de landbouwsamenleving waarin kinderen in de zomer hielpen op het land. Er is dus geen pedagogische reden voor de duur van onze zomervakantie.
De Vlaamse schoolkalender telt 37 lesweken en 15 vakantieweken en heeft een onevenwichtige verdeling van het tweede en derde trimester. Dit komt omdat onze vakanties gelinkt zijn aan feestdagen (een week met Allerheiligen en Aswoensdag, twee weken met Kerstmis en Pasen), wat resulteert in een verkeerd ritme om te leren.
Nochtans zijn vakanties cruciaal voor de cognitieve ontwikkeling van jongeren. Een korte break van twee weken is dus erg waardevol. Ze werkt hersenstimulerend en zorgt voor de verwerking van nieuwe leerstof. Het betekent een rustpauze waar alles een plekje vindt in de bovenkamer.
